عرض جغرافیایی + تعاریف و معانی
عرض جغرافیایی با نماد (φ (فی)، در دستگاه مختصات جغرافیایی، اشاره به موقعیت شمالی-جنوبی یک نقطهٔ جغرافیایی بر روی کرهٔ زمین است که در نقشهکشی و جهتیابی از آن استفاده میشود. این دستگاه، مختصات مکانی را بر اساس فاصلهاش از خط استوا یا همان مدار (جغرافیا) صفر درجه میسنجد. عدد عرض جغرافیایی، زاویهای است میان صفر (بر روی خط استوا) تا ۹۰ درجه در قطبها. (مثبت یا منفی بودن این درجه معمولاً و نه همیشه) برپایهٔ قرارداد، اعداد مثبت نشانگر شمالی بودن نقطهٔ مورد نظر است. زمین یک کره بیعیب نیست (و گویا در قطبها کمی «تخت» شدهاست) مسافت فیزیکی هر درجه عرض جغرافیایی در همه جا یکی نیست.
در استوا این مسافت ۱۱۱٫۳۱۹۵ کیلومتر و در نزدیک قطبها ۱۱۱٫۱۲ کیلومتر است.
مانند طول جغرافیایی، هر درجه عرض جغرافیایی به ۶۰ دقیقه و هر دقیقه نیز به ۶۰ ثانیه بخش میشود. البته روشهای دیگری نیز برای نشاندادن این عدد استفاده میشود.
مناطق مختلف زمین آفتاب را به طور یکسان دریافت نمیکنند و این یکی از عوامل اصلی پدید آمدن آبوهواهای گوناگون در عرضهای جغرافیایی مختلف است.
عبارت عرض جغرافیایی در دو معنی
عبارت تصحیح عرض جغرافیایی در دو معنی به کار میرود: ۱ – تصحیح دادههای گرانی با عرض جغرافیایی. ۲ – تصحیح شمالیـ جنوبی که بر شدت میدان مغناطیسی اندازهگیریشده اِعمال میشود تا میدان نرمال زمین حذف شود.
عرض جغرافیایی به روایت تصویر
عرض نجومی
زاویهٔ میان امتداد قائم و صفحهٔ استوای آسمان را عرض نجومی میگویند.
عرض نجومی زاویه بین نصف النهار مبدأ و نصف النهار نجومی محل است که در روی صفحه استوای لحظهای اندازهگیری میشود. این زاویه در صفحه نصف النهار بر نقطه مورد نظر از صفر درجه تا ۹۰ درجه برای نیمکره شمالی و از صفر درجه تا ۹۰- درجه برای نیمکره جنوبی اندازهگیری میشود.
منبع: ویکی پدیای فارسی