هنر کاشیکاری در معماری ایرانی- بررسی بناهای مختلف
استفاده از کاشی به نحوی که روی دیوار را کاملاً بپوشاند اولین بار در قرن ۱۳ و در قونیه به کار رفته‌است. هنر کاشیکاری در معماری ایرانی با ورود اسلام به اوج خود رسید.زیبایی مکان‌های زیادی در ایران و دنیا مدیون تزئینات کاشی است. ترکیبی از خاک رس، سنگ و دیگر مصالح که در شش مرحله ساخته، پخته و لعاب داده می‌شود تا جلوه‌گر طرح و نقشی چشم‌نواز باشد.
تاریخچه کاشیکاری در معماری ایرانی
هنر کاشي کاري ايران ريشه در هنر سفالگري دارد.کاشي هاي بلوکه و قطور به شکل مکعب مستطيل با گودي و برجستگي، با نقش هاي گياهي، انسان سرباز و سربازان جاويدان، شيرمردان بالدار، شيران و … با رنگ هاي مشکي، سبز سير، قهوه اي و زرد نارنجي کشف شده از شوش، از ارزش هاي بالاي کاشي پزي و هنر کاشي سازي دوران هخامنشي حکايت ميکند.
از کاشي کاري قرون چهارم و پنجم بعد از اسلام و از دوره سلجوقي و دوره هاي بعد،با رنگهاي فيروزهاي، لاجوردي و نقش هاي گره، خط و عناصر تزئیني، آثار زیبایی همچون ميله اي مسجد علي و ساربان در اصفهان برجای مانده است.
جایگزینی کاشیکاری هفت رنگ به جای کاشیکاری خشتی
طراحی نقوش متنوع و پیچیده با برخی انواع کاشیکاری‌ها به‌ویژه با کاشی‌معرق، بسیار پیچیده، گران و از نظر زمان بسیار وقت‌گیر بود، به همین سبب به تدریج نوعی از کاشی که به هفت‌رنگ یا خشتی مرسوم بود، مورد استفاده قرار گرفت. این اقدام به خصوص برای دوره‌ی تیموری و صفوی که تمام یا سطح بزرگی از ساختمان را از کاشی می‌پوشانند، ضروری به‌‌نظر می‌رسید. البته کاشی‌های خشتی غالباً از جنبه‌ی هنری در سطح پایین‌تری از کاشی‌های معرق قرار داشتند . در مواردی که کارفرما یا کاشیکار شتاب می‌کرد، ممکن بود که جنبه‌های هنری و سازه، بسیار نازل شود؛چنانچه بسیاری از نمونه‌های دوره‌ی قاجار در زمینه‌ی طرح یا رنگ، کیفیت چندان مناسبی ندارند.
انواع کاشیکاری
از جمله کاشیکاری هایی که در معماری برای تزئین عمارات به کار می‌روند به شرح زیر است:
- کاشیکاری معرق
- کاشیکاری معقلی
- کاشیکاری مشبک
- کاشیکاری خشتی (هفت رنگ)
- کاشیکاری مقرنس
انواع کاشیکاری مقرنس
از انواع کاشیکاری های مقرنس می توان موارد زیر را نام برد:
- مقرنس لانه زنبوری
- مقرنس معلق
- مقرنس روی هم قرار گرفته
- مقرنس جلو آمده
انواع کاشی
کاشی ها را می توان در گروه های زیر تقسیم بندی کرد:
- کاشی کاری تراشیده (معرق)
- کاشی کاری درهم (معقلی)
- کاشی کاری زیررنگی
- کاشی هفت رنگی
آثار تاریخی کاشی کاری معقلی
کاشی کاری معقلی را در آثار تاریخی زیر می توان دید:
- بناهای به جا مانده در دوران تیموری
- بناهای به جا مانده در دوران ایلخانی
- مسجد جامع اصفهان
- مسجد علی
و از آثار معاصر کاشی کاری تعلیقی هم می توان موارد زیر را نام برد:
- حرم امام رضا(ع)
- امام زاده صالح
از اینکه با مقاله هنر کاشیکاری در معماری ایرانی با ما همراه بودید بسیار ممنونیم؛ توصیه می کنیم مطالب جذاب زیر را نیز مطالعه کنید:
برای مشاهده همه مطالب جذاب سایت معماری از مجله معماری بازدید کنید:
