به علمی که تمامی تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فیزیکی یک شهر را مورد بررسی قرار داده و در راستای مدیریت و سازمان دهی روابط موجود در شهر در قالب نظامی هماهنگ می کوشد، شهرسازی می گویند. شهرساز یا متخصص شهرسازی نیز به فردی اطلاق می شود که روابط اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حاکم بر شهر را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و برنامه ای مناسب و سامان دهی شده را برای آن عرضه می کند. برنامه ارائه شده توسط متخصص شهرسازی تصویری است که سیمای آینده شهر را به نمایش می گذارد. در ادامه به صورت دقیقتر به توضیح اینکه علم شهرسازی چیست خواهیم پرداخت. (توصیه می کنیم مقاله برابری در معماری و شهرسازی را بخوانید.)
لازم به ذکر است که شهرسازی یک کار فردی و تک نفره نیست. بلکه کاری است گروهی که انجام آن با کوششی دسته جمعی امکان پذیر است. در این میان حضور متخصصان علومی که به هر صورت می توانند در حوزه مسائل شهری به تحقیق و مطالعه پرداخته و با تعیین برنامه های مناسب گامی قابل توجه در راستای بهبود و توسعه شهرها در آینده های نه چندان دور بردارند، الزامی است.
شهرسازی را جزء آن دسته از فعالیت ها و علومی طبقه بندی می کنند که به طور مستقیم به زندگی روزمره و لحظه ای انسان ها مرتبط است. آثار این ارتباط را به وضوح می توان در چگونگی سکونت، گذران اوقات فراغت و کار و فعالیت شهروندان مشاهده کرد. بنابراین می توان گفت شهرسازی دانشی است که موجب ایجاد رابطه ای متعادل میان انسان، فعالیت و فضا- مکان می شود.
- شهرسازی؛ واژه ای که واقعیت بیرونی ندارد!
شاید برایتان جالب باشد بدانید که هیچ واقعیت بیرونی تحت عنوان شهرسازی وجود ندارد. به عبارت ساده تر می توان گفت که هیچ دستگاه، واحد یا نهاد اجتماعی نمی توان یافت که قادر به طراحی و ساخت پدیده ای به بزرگی یک شهر باشد. بنابراین این کلمه از نظر مفهومی فاقد معنای خاص است. این موضوع تنها به زبان ما محدود نشده و زبان های خارجی را نیز در بر می گیرد. از همین رو امروزه به جای واژه شهرسازی غالبا عناوینی نظیر برنامه ریزی شهری و طراحی شهری مورد استفاده قرار می گیرد. از آن رو که امکان برنامه ریزی شهرها یا طراحی بخش هایی از آن ها میسر است، استفاده از این دو عنوان مناسب تر به نظر می رسد.
بنابر آنچه تا بدین جا گفته شد، شهرسازی وجود مستقل نداشته و فقط در صورت مرتبط شدن با سایر علوم امکان فعالیت پیدا می کند. همین موضوع سبب شده است که شهرسازی را جزء علوم میان رشته ای تعریف نمایند. ( در همین رابطه توصیه می شود مقاله آشنایی با شغل مهندسی شهرسازی را بخوانید)
گفتنی است که منظور از طراحی بخش هایی از یک شهر ایجاد مدل فیزیکی آن قسمت است. اما حقیقتا ایجاد پدیده ای قابل توجه به بزرگی یک شهر از هیچ کس بر نمی آید!
جالب است بدانید که شهرسازی را تلفیقی بی نظیر از علم و هنر می دانند و بر همین مبنا آن را به دو قسمت کلی تقسیم بندی می نمایند. قسمت اول با نام برنامه ریزی شهری و بخش دوم تحت عنوان طراحی شهری شناخته می شود. هر دو بخش مذکور لازم و ملزوم یکدیگر بوده و رعایت تقدم و تاخر آن ها الزامی است. از همین رو لازم است انجام و ارائه طرح های فیزیکی و طرح های شهری پس از عبور از مرحله برنامه ریزی شهری صورت بپذیرد. امکان طراحی شهر بدون برنامه ریزی در خصوص آن میسر نمی باشد.
- محورهای اصلی شهرسازی
محورهای اصلی موجود در شهرسازی بر هفت قسم هستند که در ادامه آن ها را معرفی خواهیم نمود:
- برنامه ریزی شهری
- برنامه ریزی منطقه ای و ناحیه ای
- برنامه ریزی حمل و نقل
- برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی
- برنامه ریزی شبکه های زیر ساختی
- برنامه ریزی محیط زیست
- طراحی شهر
از اینکه با مقاله شهرسازی چیست با ما همراه بودید بسیار متشکریم؛
در سایت معماری معمار گلد، هر روزه مطالب جدید منتشر می شود که میتواند شما را بروز نگه دارد، بنابراین توصیه میکنیم که همواره مجله معماری را بخوانید.
