ایوان و نقش آن در معماری ایرانی

یکی از مهمترین و شاخص‌ترین عناصر معماری ایرانی “ایوان” است که سابقه ی حضور آن به اواخر هزاره دوم ق.م و به روستای حسنلوی آذربایجان میرسد. به طور کلی حضور ایوان در معماری ایرانی به صورت الگویی کهن و پایدار در معماری قبل و بعد از اسلام تداوم پیدا کرده است.یکی از عوامل بسیار مهم درشکل‌گیری آثار معماری، عامل فرهنگی است که در تمدن‌های مختلف به اشکال مختلف دیده میشود. بدون شک شکل گیری “ایوان” در معماری ایرانی نیز متأثر از خصوصیات فرهنگی و در راستای تناسبات محیطی-اقلیمی در ایران بوده است.

انواع ایوان در معماری ایرانی از نظر شکل

• ایوان های ستون دار و ترکیبی
• ایوان به شکل طاق پوش و با پوشش منحنی
• ایوان ها با سقف تیرپوش و پوشش صاف (مربوط به هزاره اول قبل میلاد و تپه حسنلو)

انواع ایوان از نظر پلان

به طور کلی ایوان‌ها در یک پلان به صورت محوری،چرخشی و یا مرکزی گنجانده میشدند. در معماری قبل از اسلام این مفهوم به صورت یک ایوانی،دو و چهار ایوانی اجرا می شده است و بعد از اسلام نیز در بسیاری از بناها به خصوص در مساجد دیده می شود. طرح چهار ایوانی اوج کمالگرایی یک معمار در اجرا ایوان در دل یک بنای باشکوه است.

مصالح رایج در ساخت ایوان

ساختمان سازی در قدیم با استفاده از مصالح بومی و در دسترس هر منطقه رایج بوده است. در اقلیم گرم و خشک از خشت، گل، آجر و برای تزئینات از انواع گچبری ها و آینه کاری ها استفاده می شده است.در اقلیم معتدل و مرطوب استفاده از کاه‌گل و چوب مرسوم بوده و در مناطق سرد و کوهستانی نیز سنگ بیشتر در دسترس بوده است و گاهی نیز از مصالح ترکیبی استفاده می کردند.

چند نمونه زیبا و باشکوه از ایوان در معماری

از جمله بناهایی که ایوانی باشکوه و بی نظیر دارند عبارتند از:

• طاق کسری
• خانه عامری ها
• مسجد جامع گوهرشاد

توصیه میکنیم از مطالب بسیار جذاب مجله معماری دیدن فرمایید.