خط آسمان در معماری و تاثیر آن بر سیمای شهری

خط آسمان به آخرین خط تراز بنا یاخط اتصال بنا با آسمان یا نقطه برخورد خطوط فوقانی ساختمان ها با خط افق گفته میشود. وجود خط آسمان زیبا و منظم شاید تأثیرگذارترین عامل درنظم دهی به فضاهای شهری باشد. خط آسمان با شاخص کردن بنا یک اولویت بندی را به ذهن مخاطبان القا می کند و زیربنای هویت شهر هم با توجه به همین شاخص کردن بنا ساخته میشود. زمانی که به یک شهر خاص فکر می کنیم اولین تصویری که به ذهنمان می رسد دورنما و چشم انداز شهری آن است. دورنمای شهری در حقیقت حکم اثر انگشت را برای یک شهر دارد چرا که دورنمای هر شهری کاملاً منحصربفرد است.

مقایسه خط آسمان در شهرهای تاریخی و مدرن

مطالعه شهرهای تاریخی حکایت از وجود هماهنگی بین بافت کالبدی و اجتماعی  و همچنین توجه به خط آســمان و جزئیات نما دارد.اما ســرعت بالای تغییرات جامعه امروز مانع شکل گیری هارمونی بین بافت کالبدی و متن اجتماعی است.خط آسمان شهرهای دوران مدرن (عصر ســرعت و ماشین) بیشــتر تحت تأثیر بنیانهای اقتصادی و نیروهای سرمایه داری بوده است و در واقع در این دوران شــاهد کالاشدگی خط آسمان هستیم.بنابراین برای کاستن از آشفتگی و ناخوانایی شهرهای مدرن بایستی ضمن به رسمیت شناختن همه  بنیانهای شکل دهنده به شهر، نظارت لازم بر اثرگذاری آنها برخط آسمان صورت گیرد.

چگونه خط آسمان متنوع داشته باشیم

برای داشــتن خط آسمان شهری متنوع و در عین حال هماهنگ، در وهله اول نیاز به پیوند دوباره حوزه های فلســفه، هنر و زندگی روزمره است که از نگاه مجرد و انتزاعی کارشناسان مبرا باشد.توسعه حرفه های بین رشــته ای مانند معماری و طراحی شهری یکی از اقدامات در این راستاســت کــه بتواند نگاهی از پایین به بالا و مشــارکتی به خط آسمان شهری داشته باشد.

برای داشتن یک شهر هماهنگ و انسانی بایســتی، نیروهای اقتصادی که هم اکنون کنترل فضاهای عمومی را به دست گرفته اند کنترل کرد.استفاده از بنیان های اداری و تقویت بنیان های اجتماعی میتواند راهگشا باشد. در زمینه طراحی شهری نیز، استفاده از گرایشات «مکان سازی» یا برنامه ریزی از پایین به بالا و مانند آن، که مبتنی بر مشــارکت همه گروه های از پاییــن به بالا ذی نفع و ذی نفوذ است، به انسانی تر شدن شهرها کمک خواهدکرد.

تأثیرات خط آسمان بر سیمای شهری

با استفاده از فرضيه (کارکردي بودن خط آسمان در امر ارتقاي کيفيت فضايي) مي توان با مقايسه ي خط آسمان (ويژگي بعد فرکتال آن) درچند سکانس مختلف شهري به معيارهايي براي لبه هاي بالايي شهر، دست يافت و ساز وکارهاي زيست شهري را به وسيله ي ويژگي هاي معماري و عناصر منظر شهري بهبود بخشد.با استفاده از مفاهيمي در حوزه ي رياضيات جديد و نرم افزارهاي مربوط (Matlab-Benoit)، خط آسمان را به عنوان پديده اي فرکتال، يکي از عوامل مؤثر در شکل گيري سيماي شهر و ارتقاي کيفي آن تحليل کرد. روش تحليلِ عدد بعد فرکتال خط آسمان و ابزارهاي مربوط به آن در بسياري از آزمايشگاه ها و پژوهش هاي دانشگاهي استفاده شده است و مورد نظر صاحب نظران مديران شهري قرار گرفته است.