کهن‌ترين مدارک و نمونه‌هاى معماری درهای سنتی ایران را می توان در نقش قلعه‌هاى مادى در آثار دوره شاروقين يافت، که در همهٔ آنها دروازه‌هايى قرار دارد که داراى دولته است که به احتمال زياد از چوب ساخته و روى آن آهن‌کوب مى‌شده است.
از دورهٔ هخامنشيان و ساسانيان، در و پنجره‌اى باقى نمانده است، تنها چيزى که مى‌دانيم اين است که شاهان هخامنشى علاوه بر چوب سرو و کاج که براى پوشش مناسب بوده، چوب‌هاى سخت ديگرى را از راه‌هاى دور مى‌آوردند که به احتمال قوى به مصرف در و پنجره مى‌رسيده است. حتى زر و سيم، عاج و مصالح تزئينى ديگر هم در آرايش در و پنجره مصرف زياد داشته است.
شکل هندسی درهای سنتی ایران
از روزگاران کهن معماران ایرانی تلاش می‌کردند که درگاه‌ها را به صورت مستطیل ساده درآورند، تا باز و بسته شدن در را آسان کنند؛ به همین جهت میان در و روزن بالای آن کلاف چوبی می‌نهادند که علاوه بر استوار کردن بنا، نقش چپیله یا به اصطلاح امروز نعل درگاه را بازی می‌کرده و جای در به صورت درگاهی چهارگوش و ساده درمی‌آمده‌است. کهن‌ترین دری که از آغاز اسلام به جای مانده در دروازه مهریز یزد است.
اجزای درهای سنتی ایران
- باهو
- پاسار
- کش و میانکش
- دماغه
- قاب
- کلاغپر
- پاشنه گرد
- چفت
- پاچفت
- سفت
- کوبه
ویژگی منحصربه فرد درهای سنتی ایران
یکی از ویژگی های معماری درهای سنتی ایران کوبه هایی با شکل و صدای متفاوت بوده که در ادامه توضیحاتی در این رابطه داده می شود.
کوبه‌هایی با دو شکل و صدای متفاوت
در تمام درهای سنتی ایران دو نوع کوبه با اشکال و صداهای مختلف قرار می‌دادند.معمولاً در سمت چپ، کوبه‌ای به شکل نواری ضخیم از فلز وجود داشت که تن صدایی عمیق ایجاد می‌کرد.در حالی که در سمت راست یک کوبه به شکل حلقه فلزی وجود داشت که صدایی سبک‌تر و ریزتر ایجاد مینمود.
هدف این دو کوبه چه بوده است؟
با تولید دو صدایی متفاوت، میزبان می توانست تشخیص دهد که جنسیت مهمان چیست.مردان از کوبه نواری شکل که صدای بم تری داشت استفاده می کردند درحالی که زنان از کوبه حلقه‌ای شکل فلزی که صدای ریزتری داشت استفاده می نمودند. به این ترتیب، میزبان قبل از باز کردن درب می دانست که جنسیت میهمان چیست.
توصیه میکنیم برای بالا بردن دانش معماری خود از مطالب جذاب مجله معماری دیدن کنید: مجله معماری
مطالب مفید و مرتبط:
