گنبد حرم امام رضا در مشهد از کدام نوع است؟

گنبد حرم امام رضا در مشهد از کدام نوع است؟ (سوال آزمون هنرآموز معماری 1401)

طی دو روز گذشته مراجعات زیادی به بخش پشتیبانی در کانال تلگرام معماری داشتیم که اکثر یک سوال مشابه رو می‌پرسیدند؛ سوال به صورت زیر بود:

سوال: گنبد حرم امام رضا (ع) در مشهد از کدام نوع است؟
1) گنبد دو پوسته       2) اورچین       3) رک         4) نار

در ابتدا کمی شک داشتیم که این سوال به صورت صحیح به دست ما رسیده است یا خیر؛ ولی بعد از آن که تعداد مراجعات بیشتر شد، مطمئن شدیم که سوال با همین گزینه ها در آزمون مطرح شد؛ اما شاید برایتان سوال پیش بیاید که به چه علت به این سوال مشکوک بودیم؟
سوال اشتباه است!

اگر بخواهیم گزینه‌های سوال رو مورد بررسی قرار بدهیم، متوجه می شویم که گزینه اول از انواع گنبد به لحاظ فنی و ساختاری است ولی 3 گزینه دیگر انواع گنبد از نظر شکل ظاهری هستند. حتی در صورت سوال هم ذکر نشده است که منظور کدام نوع است؛ فن ساخت یا فرم؟
همین مسئله باعث می شود تا ایراد اساسی به این سوال را وارد بدانیم. یا بایستی در صورت سوال ذکر شود چه نوعی از گنبد مد نظر است یا بایست گزینه های سوال یکدست انواع گنبد به لحاظ فن ساخت و یا به لحاظ فرم می‌بودند. همین مسئله باعث شد تا دو پاسخ صحیح در سوال باشد؛ گزینه ۱ به لحاظ فن ساخت و گزینه ۴ به لحاظ فرم در مورد گنبد حرم امام رضا صدق می‌کند.

گنبد حرم امام رضا

مشخصات گنبد حرم امام رضا به صورت زیر است:

در حال حاضر بقعۀ مطهر حضرت امام رضا (ع) به عنوان هستۀ اصلی حرم مطهر رضوی، یک گنبدخانۀ رفیع است و بنایی چهارطاقی می‌باشد که بر فراز آن یک گنبد دو پوستۀ گسسته، با ساقه بلند قرار دارد. ارتفاع آن از کف حرم تا انتهای پوشش درونی ۱۸ متر و از کف حرم تا انتهای پوشش بیرونی ۳۱ متر می‌باشد و دور گنبد در سطح خارج ۴۲ متر و ارتفاع از اول طلاکاری تا نوک گنبد ۱۶ متر است.

چرا گنبدها را به صورت دو پوسته می ساختند؟

تاریخچه ساخت گنبد به صورت دو پوسته به تاریخ بعد از اسلام بر می گردد و قبل از اسلام، در ایران گنبدها به صورت یک پوسته بودند. ولی با دستیابی به شیوه ساخت گنبدهای دو پوسته که از ارمغان های معماری اسلامی است، معماران توانستند گنبدها را به صورت جسورانه تری طراحی و احداث کنند. در گنبدهای دو پوسته، پوسته زیرین باربر و پوسته رویئن جهت نماسازی و مقابله با عوامل جوی است. یکی دیگر از دلایل و ارجحیت گنبدهای دو پوسته امکان ایجاد آن ها در مقیاس های بزرگ است. گنبد روئین را می توان بسیار بزرگ طراحی کرد و در مقابل گنبد زیرین را کوچک، تا کسانی که از داخل به زیر گنبد نگاه میکنند یک منظره تونل مانند و تاریک را مشاهده نکنند. زیر گنبد زیر معمولا با تزئیناتی همراه است.

این که در آزمون های استخدامی شاهد چنین سوالات اشتباهی هستیم، برای اولین بار نیست و سال های قبل نیز به وفور سوالات اشتباه را استخراج کردیم و منتشر کردیم. ولی امیدواریم که سنجش به این موضوع واکنش نشان داده و سال های بعد نهایت تلاش خود در بکارگیری نیروهای متخصص جهت طرح سوال نماید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
معمار گلد:
@MemarGold
www.memargold.ir